Mamlakatimizda neft sanoati bilan bog‘liq dastlabki jarayonlar 1885 yildan boshlangan. O‘sha davrda Farg‘ona viloyatidagi “Chimyon” qishlog‘i yaqinidagi ikkita quduqdan neft qazib olingan.
Qaror va ijro
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev neft-gaz sanoati rivojini tizimli tashkil etish va takomillashtirish borasida muhim ustuvor vazifalarni belgilab bergan. Shu talablardan kelib chiqib, yurtimizda neft va gaz sanoatini rivojlantirish uchun xorijiy investitsiyalarni jalb qilishga alohida e’tibor qaratilmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 7 fevraldagi "Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodini modernizatsiya qilish va rekonstruksiya qilish to‘g‘risida"gi qarori bilan zavod Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi "Jizzax Petroleum" MCHJ ishonchli boshqaruviga o‘tkazilgani ham bunga yaqqol misoldir.
Mamlakatimizda har yili sentabr oyining birinchi yakshanbasi – Neft va gaz sanoati xodimlari kuni sifatida keng nishonlanadi. Ushbu kasb bayrami munosabati bilan Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi direktori Habib LATIPOV bilan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori ijrosini ta’minlash borasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar haqida suhbatlashdik.
Avvalo, soha tarixi haqida qisqacha to‘xtalsam. Chunki neft qazib olish va uni qayta ishlash ham bevosita shu hudud bilan bog‘liqdir. Mamlakatimizda neft sanoati bilan bog‘liq dastlabki jarayonlar 1885 yildan boshlangan. O‘sha davrda Farg‘ona viloyatidagi “Chimyon” qishlog‘i yaqinidagi ikkita quduqdan neft qazib olingan. O‘tgan asrning birinchi yillarida jiddiy izlanishlar olib borildi va 1906 yilda Oltiariq mintaqasida davriy ta’sir ko‘rsatadigan bitta ikki kubik birlikdan iborat birinchi neftni qayta ishlash zavodi qurildi. O‘sha paytda ishlab chiqarishning asosiy mahsulotlari yoritish kerosini va isitish moylari edi. Bir necha o‘n yillar davomida ushbu zavodda texnologik va ishlab chiqarish jarayonlari takomillashtirilib, 1958 yilda Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi ishga tushirildi va “Oltiariq yoqilg‘i ishlab chiqarish” korxonasi uning tarkibiga kiritildi.
O‘tgan davrlarda to‘plangan shunday tajriba sabab bugun “Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi”ga Markaziy Osiyodagi yoqilg‘i va moy yo‘nalishidagi eng yirik neftni qayta ishlash zavodiga aylanishiga imkon berdi. Shu bilan birga, oxirgi marotaba 2000 yilda Yaponiyaning «Mitsui» va «TOYO Engineering» kompaniyalari bilan birgalikda yuqori sifatli neft mahsulotlari ishlab chiqarishni ko‘paytirish maqsadida Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi rekonstruksiya qilingan.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning neft-gaz sohasini rivojlantirishga qaratayotgan alohida e’tibori mamlakatimiz energetika mustaqilligi bilan bir qatorda iqtisodiyotimiz va fuqarolarimiz farovonligini ta’minlash yo‘lidagi muhim qadamdir.
Vazirlar Mahkamasining mazkur qarori Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi faoliyati uchun muhim bo‘lib, unda zavodni "Jizzakh Petroleum" mas’uliyati cheklangan jamiyatining ishonchli boshqaruviga o‘tkazish yo‘li bilan modernizatsiya qilish va rekonstruksiya qilish vazifalari belgilab berilgan.
Zavodda amalga oshiriladigan modernizatsiya va rekonstruksiya ishlarining ahamiyati nimalardan iborat?
Loyiha har jihatdan foydali va ahamiyatli. Unga ko‘ra, zavodda qayta qurish va modernizatsiya ishlari 3 yil davom etadi. Buning natijasida Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi “AI-92” va undan yuqori dvigatelli benzin hamda “Euro-5” ekologik standartidagi dizel yoqilg‘isini ishlab chiqarish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Zavodning kelajakdagi konfiguratsiyasi tarkibiga gidrokreking kompleksi, shu jumladan, modernizatsiya qilingan yoqilg‘i va moy agregatlarini tashkil etadi. Bu esa neftni qayta ishlash jarayonining chuqurlik darajasini 92 foizgacha oshiradi va yuqori qo‘shilgan qiymatga ega bo‘lgan neft mahsulotlarining hosildorligini oshirishga xizmat qiladi. Aviatsiya va dizel yoqilg‘isi, shuningdek, asosiy va tijorat moylarini ishlab chiqarish ortadi. 2023 yilga kelib esa zavod quvvatidan foydalanish darajasi 2 million tonnaga etadi.
Yana bir muhim jihati, modernizatsiyaning ekologik vaziyatga ijobiy ta’siri katta bo‘ladi. Masalan, bugungi kunda avtoulovlar atmosferaga chiqarayotgan zararli chiqindilar taxminan 93 foizdir. “Euro-5” yoqilg‘isi esa avtomobil chiqindilaridagi mazkur ifloslantiruvchi moddalarni sezilarli darajada kamaytiradi.
– Zavodni modernizatsiya qilishga "Jizzakh Petroleum" MCHJ ajratadigan sarmoya 300 million AQSH dollarni tashkil etishi haqida xabar berilgan edi. Bu haqida ham to‘xtalib o‘tsangiz.
Ha, bu haqida avvalroq xabar bergan edik. Loyiha uchun investitsiya ko‘rsatkichi o‘zgarmagan va u jadvalga muvofiq davom ettirilmoqda.
– Siz ko‘p yillar Moskvada xalqaro neft konlariga xizmat ko‘rsatuvchi kompaniyada faoliyat yuritgansiz. Bugun zavodda boshlangan ishlarda kompaniyada orttirgan tajriba albatta qo‘l keladi. Aytingchi, loyiha ijrosida xorijlik mutaxassislar ham jalb qilinadimi?
– Aslida, men o‘n uch yil davomida Moskvada "ERIELL” Neftegazservic mas’uliyati cheklangan jamiyatida ishladim, u o‘z parkida 120 dan 450 tonnagacha yuk ko‘tarish quvvatiga ega 45 burg‘ilash uskunasiga ega edi. Asosiy mijozlar – “Gazpromneft”, “Rosneft”, “NOVATEK”, “Lukoyl” kabi yirik kompaniyalardir. 2015 yil oxirigacha ushbu kompaniyaning bosh direktori bo‘lib ishlab, 2020 yil bahorigacha maslahatchi lavozimida ushbu biznesni Janubiy Amerika, Yaqin Sharq va Shimoliy Afrikada rivojlantirish ishlari bilan mashg‘ul bo‘ldim.
Shu tariqa, 2020 yil bahorida “Jizzakh Petroleum” MCHJ rahbariyatidan tushgan, Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodiga rahbarlik qilish to‘g‘risida taklifni ikkilanmasdan qabul qildim. Chunki katta xalqaro xoldingda ishlagan vaqtimda to‘plangan bilim va tajribalarim, shuningdek, boshqa xorijiy mamlakatlar vakillari bilan muloqot qilishda olingan ko‘nikmalardan foydalanish hamda mamlakatimiz iqtisodiyotining rivojida o‘z hissamni qo‘shish imkoniyatiga ega bo‘lganimdan juda xursand bo‘ldim.
Darhaqiqat, loyihani amalga oshirishda xorijiy mutaxassislar doimiy ravishda ham, modernizatsiya davrida ham jalb qilinadi. Shunday qilib, yaqin kunlarda bir qator Rossiya va Ukrainadagi neftni qayta ishlash zavodlarida boshqaruv va modernizatsiya qilish bo‘yicha katta tajribaga ega bo‘lgan Aleksey Vladimirovich Milsin doimiy ishlashga zavodning birinchi o‘rinbosari – texnik direktori sifatida qabul qilindi. Bundan tashqari, loyihaga mahalliy bilan bir qatorda Buyuk Britaniya, Fransiya va italiyalik mutaxassislar jalb qilingan.
– Zavodni sifat jihatidan yangi bosqichiga olib chiqish uchun hozir qanday ishlar amalga oshirilmoqda?
– Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi juda boy tarix va an’analarga ega bo‘lgan mintaqadagi yoqilg‘i-moylash materiallarini ishlab chiqarish bo‘yicha yetakchi korxonalardan biri. Ayni paytda zavodda 7 ming nafarga yaqin ishchi-xodim ishlaydi. Ularning aksariyati sulola davomchilaridir. Zavod Namangan, Farg‘ona va Toshkent viloyatlarini qamrab oladi, u yerda ishlab chiqarish quvvatlari joylashgan.
Zavodda olib borilayotgan tashkiliy va texnologik o‘zgarishlar uning faoliyatining barcha sohalariga ta’sir qiladi.
Zavodda mavjud ishlab chiqarish quvvatlarini rekonstruksiya qilish va yangi qurilish ishlari hamda zamonaviy raqamli texnologiyalar joriy etilmoqda. Korxonada loyihalashtirish, asbob-uskunalar va materiallarni xarid qilish, yuqori kontsentrlangan vodorod ishlab chiqarish uchun yangi moslamalar va jarayonlarni qurish va ishga tushirish, yengil nafta izomerizatsiyasi va vakumli distillatlarning gidrokrekingi bo‘yicha ishlar kompleksiga bosqichma-bosqich start berildi.
Bugungi kunga qadar texnologik oqim diagrammasi (PFD), materiallar va issiqlik balanslari, shuningdek, litsenziyali qurilmalarning dastlabki bosh rejasi ishlab chiqilgan. Bundan tashqari, texnik-iqtisodiy asos va “EIS” loyihasini ishlab chiqish bo‘yicha ishlar boshlandi, topografik tadqiqotlar yakunlandi va Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodining barcha qurilish maydonchalarida dala eksperimental ishlari davom etmoqda. Loyihani amalga oshirishda "UzLiTi-Engineering" va "O’zGASHKLITI", "Axens", "Amec Foster Wheeler" va "Argus Media" mahalliy va xorijiy kompaniya hamda korxonalar ishtirok etmoqda.
Texnik modernizatsiyalash bilan bir qatorda korxona raqamli boshqaruv va qarorlarni qabul qilish modellarini shakllantirish orqali eng samarali ishlab chiqarishni yaratish vazifasini ham bajaradi. Ish jarayonini takomillashtirish va mehnat sharoitlarini yaxshilash manfaatlaridan kelib chiqqan holda zavodda yagona ishlab chiqarishni boshqarish markazi, kirishni boshqarish tizimi (ACS) joriy etilmoqda. Eskirgan kompyuterlar va boshqa ofis uskunalarini, shu jumladan, telefon liniyalarini zamonaviy dasturiy ta’minot bilan kuchliroqlariga almashtirish boshlandi. Shuningdek, biz mehnat unumdorligini va bajarilayotgan operatsiyalarning barqarorligini oshirish uchun asosiy va yordamchi tarmoqlarning jarayonlarini avtomatlashtirishni amalga oshirish va rivojlantirishga alohida e’tibor qaratmoqdamiz.
Shu maqsadda alohida loyiha ham ishlab chiqilgan, optik tolali tarmoqni modernizatsiya qilishning sxematik diagrammasi tuzilib, tegishli uskunalar xarid qilindi. Ushbu loyihani amalga oshirish bilan zavodning axborot tarmog‘idagi ma’lumotlarni uzatish tezligi 2 Mbit/s dan 1 Gbit/s gacha ko‘tariladi va hududni to‘liq qamrab olinishi ta’minlanadi.
– Raqamli texnologiyalar ishlab chiqarish jarayonida aynan qaysi omillarga ta’sir o‘tkazmoqda?
– Ular ishlab chiqarish jarayonining har bir bosqichida qo‘shimcha samaradorlikni oshirishga yordam beradi. Shunday qilib, Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodida yagona ishlab chiqarishni boshqarish markazining tashkil etilishi zavod biznesini qayta ishlash, logistika va sotish segmentidagi o‘zgarishlarning yana bir muhim bosqichi hisoblanadi. Qurilayotgan yangi tizim real ma’lumotlarga asoslangan yagona aktiv sifatida biznesni tezroq va samaraliroq boshqarish imkonini beradi. Bu esa zavod samaradorligi, xavfsizligi va aktivlarining ishonchliligi bo‘yicha dunyoning yetakchi korxonalari darajasiga ko‘tarilishida ko‘maklashadi.
Shu bilan birga, ishlab chiqarish va energiya xarajatlarini optimallashtirishga, uglevodorodlar yo‘qotilishini kamaytirishga qaratilgan ishlar ham boshlangan.
– Hozirda qanday natijalar mavjud?
– "Axens" bilan dizel yoqilg‘isini gidrotexnik tozalash katalizatorini ishlab chiqarish bo‘yicha tuzilgan shartnoma doirasida umumiy qiymatining 100 foiz to‘lovi amalga oshirildi. Bu bizga shu yilning oktabr oyi oxiriga qadar "Yeuro-4" standartdan kam bo‘lmagan dizel yoqilg‘isini ishlab chiqarish imkonini beradi.
– Xususiy kompaniya vakili sifatida siz davlat korxonasidagi korporativ madaniyatdagi farqlarni his etdingizmi?
– Davlat korxonalari xodimlarining psixologiyasi va mehnatni tashkil etish tamoyillari tijorat tuzilmalari vakillaridan farq qilishi hech kimga sir emas. Men zavodga kelganimda, dastlab korporativ markaz juda ehtiyotkorlik bilan qabul qildi. O‘zgarishlarni bosqichma-bosqich amalga oshirish kerakligi, avvalambor, jamoaning e’tiborini zavod holati, uning ehtiyojlari, xaridorlarning talablariga yo‘naltirish, shuningdek, korxonaning samarali tashkiliy va boshqaruv tuzilishini yaratish, mulohazalardan faol foydalanish va yangi korporativ qoidalarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri targ‘ib qilish zarurligi men uchun ravshan edi. Aytishim mumkinki, bu yo‘nalishda allaqachon ma’lum natijalarga erishilgan, ammo, har doim intilish kerak bo‘lgan jihatlar bor.
Biznesni tarkibiy tuzish, kadrlarni to‘g‘ri joylashtirish hamda xarajatlar va xarajatlarni optimallashtirish oldida juda ko‘p ishlar turibdi. Shu nuqtai nazardan, biz xalqaro standartlarga javob beradigan va neftni qayta ishlashning mavjud bozor tendentsiyalarini tushunadigan qayta ishlash zavodi xodimlarini tayyorlash va qayta tayyorlashga alohida ahamiyat beramiz. Shu bilan birga, biz uchun kadrlar siyosatining asosiy yo‘nalishi bo‘lgan kadrlar motivatsiyasi haqida unutmaslik kerak. Shuni ta’kidlashni istardimki, har bir xodim biz uchun qadrli. Kimnidir qayta o‘qitamiz, kimnidir attestatsiyadan so‘ng uning malakasi va bilimiga qarab boshqa ish joylariga o‘tkazamiz. Barchani ishontirib aytmoqchimanki, hech bir xodim e’tibordan chetda qolmaydi.
– Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi rahbariyati tomonidan qanday ijtimoiy tartiblar olib borilmoqda?
– Korxonada eng muhim jihat tarkibiy qismni tashkil etuvchi insonlardir. Kompaniyamizdagi xodimlarning mehnat faoliyati amaldagi qonunchilikning barcha normalariga javob beradi, munosib taqdirlanadi, shaxsiy va kasbiy rivojlanishiga ko‘mak beriladi.
Zavodda xodimlar uchun mukofot puli to‘g‘risida qoidalar ham mavjud, amaldagi va sobiq ishchilarga, faxriylarga, xodimlarning farzandlariga moddiy yordam ko‘rsatish amaliyoti bor.
Xodimlarning kasbiy o‘sishi uchun barcha sharoitlar yaratilgan – zavod o‘zining zamonaviy o‘quv markaziga ega, bu esa ishlab chiqarishni to‘xtatmasdan eng so‘nggi ta’lim dasturlari va texnologiyalaridan foydalanish imkoniyatini beradi. Odamlarga g‘amxo‘rlik qilish va ularning kasbiy o‘sishi - biz o‘zaro munosabatlarni o‘rnatishni istagan muhim asosdir.
Hozirda yotoqxona negizida zavod ishchilari va ularning oilalariga xizmat ko‘rsatadigan Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi mehmonxonasi va poliklinikasini joriy yil oxirida foydalanishga topshirish uchun ta’mirlash-qurilish ishlarini olib bormoqda.
Shu bilan birga, zavod ijtimoiy mas’uliyatli korxona bo‘lib, har doim o‘z imkoniyatlaridan kelib chiqib, mintaqaga bepul yordam beradi. Xususan, bolalar uylariga, nogironlarga, ta’lim va sog‘liqni saqlash muassasalariga xayriya yordamini taqdim etadi va shaharlarni obodonlashtirish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlarni amalga oshiradi.
– Loyihani amalga oshirishda mahalliy hokimiyat organlari rahbariyati va bo‘limlaridan ko‘mak berilyaptimi?
– Ushbu loyihaning ahamiyatini ta’riflash qiyin – bu, avvalambor, mamlakatimizning energetik mustaqilligi va xavfsizligi masalasiga qaratilgan. Shu nuqtai nazardan, Farg‘ona viloyati hokimi G‘aniyev Shuhrat Madaminovich vakili bo‘lgan mahalliy viloyat ma’muriyati zavoddagi modernizatsiya ishlarining ahamiyatiga alohida e’tibor qaratmoqda, chunki bu nafaqat mintaqa yoki Farg‘ona vodiysi, balki butun mamlakat iqtisodiyoti miqyosidagi strategik ahamiyatga ega loyihadir.
Hozirda zavodimiz «HUMO AIR» aviakompaniyasi bilan tuzilgan shartnomaga binoan respublikada, shu jumladan, Farg‘ona viloyatining So‘x tumaniga doimiy parvozlarni amalga oshiradigan yengil “AH-2” samolyotlari uchun zarur bo‘lgan “B-92” aviatsiya yoqilg‘isini ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘ydi. Zero "Havo ko‘prigi" ni yaratish hududdagi 80 ming aholisi uchun juda muhimdir. Bundan tashqari, Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi soliq to‘lovchi hisoblanib – shu yilning birinchi yarmida budjetga qariyb 335 milliard so‘m mablag‘ tushirdi.
Yana bir gap: biz bu ish juda mashaqqatli va og‘ir ekanligini bilamiz, Ammo kelajakka ishonch bilan qarab, Markaziy Osiyodagi eng katta va yuqori talabga ega zavod bo‘lgan Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodining avvalgi quvvatini tiklash yo‘lida mehnat qilmoqchimiz.
– Bugungi kunda neft sanoati, sanoat va ekologik xavfsizlik masalalariga katta e’tibor qaratmoqda. Ushbu yo‘nalishda zavodda qanday ishlar amalga oshirilmoqda?
– Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodida faoliyatning o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda har kuni murakkab va potentsial xavfli ishlar bajariladi. Ularning xavfsizligini ta’minlash biz uchun eng muhim vazifa hisoblanadi. Biz uchun boshqa yutuqlarga qaraganda xodimlarning xavfsizligi, hayoti va salomatligi ustuvor ahamiyatga ega. Shu munosabat bilan biz baxtsiz hodisalar, ishchilar salomatligining yomonlashish holatlari, ishlab chiqarish jarohatlari va turli kelib chiqishi mumkin bo‘lgan kasalliklarni oldini olishga katta e’tibor qaratamiz.
Zavodda xavfsiz mehnat sharoitlarini ta’minlash, yetakchi va xavfsiz mehnatning yuqori madaniyatini saqlash, atrof-muhitni muhofaza qilishga to‘g‘ri munosabatda bo‘lish bilan belgilanadi.
Ekologik vaziyatni yaxshilash uchun yer osti suvlarining neft bilan ifloslanish holatini o‘rganishga qaratilgan kompleks dastur ishlab chiqildi va tasdiqlandi. Bu esa vaziyatni mahalliylashtirish bo‘yicha aniq choralarni ishlab chiqishga imkon beradi. Buning uchun "Hydroengeo” instituti, davlat korxonasi bilan yer osti suvlarining ifloslanish darajasini va ularning neft mahsulotlari bilan to‘planish joylarini aniqlash maqsadida ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borish to‘g‘risida shartnoma imzolandi va Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodining xodimlaridan iborat ishchi guruh tuzildi.
Neft mahsulotlarining yer usti inshootlaridan chiqib ketishini oldini olish maqsadida quvurlar bosimini 1,25 foizga ko‘tarish va rezervuarlarning statistik darajasini belgilash orqali Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodida barcha rezervuarlar, neft mahsulotlari liniyalarining zichligini sinash bo‘yicha ishlar olib borildi.
Zavodni modernizatsiya qilish va rekonstruktsiya qilish doirasida xomashyo qayta ishlashning texnologik sxemasini 30 foizgacha eskirgan va samarasiz bo‘lgan qurilmalar, rezervuarlar va kommunikatsiyalarni chiqarib tashlab, yangilarini qurish va ishga tushirish yo‘li bilan optimallashtirish ko‘zda tutilgan. Shu bilan birga, jarayonlarni kuzatish va yozib olish uchun zamonaviy qurilmalar bilan jihozlanadi, ular korxonani rekonstruksiya qilish tugagandan so‘ng yagona avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimining ajralmas qismlariga aylanadi. Bularning barchasi ishning ishonchliligini oshiradi va inson omilining ishlab chiqarishga ta’sirini minimallashtiradi va atrof-muhit xavfsizligini ta’minlaydi.
– Zavodni modernizatsiya qilish ishlari yakunlangandan keyingi rejalar qanday?
– Neftni qayta ishlashning an’anaviy jahon modeli bu logistika xarajatlarini minimallashtirish uchun ularni iste’mol qilish hududlarida neft mahsulotlarini ishlab chiqarishdir.
Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi modernizatsiya qilinganidan so‘ng, talab qilinadigan yuqori sifatli va arzon mahsulotlarning keng assortimentini ishlab chiqaradigan zavod respublika va qo‘shni Qirg‘iziston, Tojikiston va Afg‘oniston hududida o‘z "status"ini tiklashi kerak. Shu bilan birga, import qilinadigan uglevodorodlardan mustaqil ravishda respublikamizda neft va gaz kondensati ishlab chiqarish kuchaytirish jarayoni muhim rol o‘ynaydi. Fikrimcha, ushbu strategik masalani "Jizzakh Petroleum" MCHJ muvaffaqiyatli hal etmoqda.
Strategiyamizning asosiy maqsadi O‘zbekistonda davlatni va aholini energiya resurslari bilan ta’minlashning ishonchli tizimini shakllantirishdan iborat.
– Kasb bayrami munosabati bilan tilaklaringiz...
– Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi jamoasi faxriylarga va yoshlarga g‘amxo‘rlik ko‘rsatadigan mustahkam oila. Mintaqaning energiya xavfsizligi ko‘p jihatdan korxona xodimlariga bog‘liq. Men ishchilarimizni, ularning oila a’zolarini va barcha yurtdoshlarimizni O‘zbekiston Respublikasi mustaqilligining 29 yilligi va Neft va gaz sanoati xodimi kuni bilan chin qalbimdan tabriklayman. Sizlarga sihat-salomatlik, farovonlik va ishlaringizda ulkan muvaffaqiyatlar tilayman.
O‘zA muxbiri
Nasiba ZIYODULLAYEVA
suhbatlashdi
